Nhiều trẻ tự kỷ và thanh thiếu niên có những ám ảnh, thói quen hoặc khuôn phép một cách lặp đi lặp lại, đôi lúc là những hành vi lặp lại luôn tạo nên cảm giác khó chịu đến sợ hãi, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của chúng và người xung quanh.
Một số trẻ có tất cả những điều này, và những trẻ khác chỉ có một hoặc hai.
I. ÁM ẢNH
Trẻ tự kỷ và thanh thiếu niên có thể rất căng thẳng và tập trung vào đồ chơi, hoạt động và chủ đề trò chuyện yêu thích.
Ví dụ, trẻ nhỏ hơn có thể thu thập những thứ như cành cây hoặc quả bóng hoặc muốn biết các nốt ruồi trên khuôn mặt của mọi người mà chúng gặp. Họ có thể mở và đóng cửa nhiều lần, hoặc lao vào mỗi nơi mới để tìm và xả bồn cầu. Trẻ lớn hơn có thể có những sở thích hoặc mối bận tâm rất hẹp, như cần biết mọi thứ có thể về tàu hỏa hoặc về các hành tinh...
Một số trẻ chuyển từ sở thích hoặc nỗi ám ảnh này sang sở thích hoặc nỗi ám ảnh khác, và sở thích kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng trước khi chúng thay đổi. Những người khác phát triển sở thích - ví dụ, trong xe lửa - trong thời thơ ấu và tiếp tục quan tâm này đến tuổi vị thành niên và đến tuổi trưởng thành.
II. CÁC NGHI THỨC LẶP ĐI LẶP LẠI.
Một số trẻ tự kỷ và thanh thiếu niên có các hành vi gọi nôm na là nghi thức trước khi chuyển sang một hoạt động nào đó. Ví dụ, một số trẻ có thể cất những đồ vật yêu thích ở những nơi cụ thể, chẳng hạn như góc dưới cùng của ngăn kéo trong phòng ngủ. Họ có thể phải lấy đồ vật ra và chạm vào chúng trước khi đi ngủ. Hoặc họ có thể chỉ uống từ những chiếc cốc cụ thể, hoặc hỏi những câu hỏi giống nhau và luôn cần câu trả lời cụ thể.
III. THÓI QUEN
Thói quen thường quan trọng đối với trẻ tự kỷ và thanh thiếu niên. Họ có thể thấy khó đối phó với sự thay đổi và chuyển đổi. Họ có thể thích ăn, ngủ hoặc ra khỏi nhà theo cùng một cách mọi lúc. Ví dụ, trẻ có thể vui vẻ đi ngủ nếu bạn tuân theo thói quen đi ngủ bình thường của chúng, nhưng sẽ không ổn nếu thói quen bị phá vỡ. Họ có thể rất khó chịu nếu lộ trình đến trường mầm non của họ bị thay đổi, hoặc họ có thể khăng khăng mặc quần áo theo đúng thứ tự mỗi sáng quen thường quan trọng đối với trẻ tự kỷ và thanh thiếu niên. Họ có thể thấy khó đối phó với sự thay đổi và chuyển đổi. Họ có thể thích ăn, ngủ hoặc ra khỏi nhà theo cùng một cách mọi lúc. Ví dụ, trẻ có thể vui vẻ đi ngủ nếu bạn tuân theo thói quen đi ngủ bình thường của chúng, nhưng sẽ không ổn nếu thói quen bị phá vỡ. Họ có thể rất khó chịu nếu lộ trình đến trường mầm non của họ bị thay đổi, hoặc họ có thể khăng khăng mặc quần áo theo đúng thứ tự mỗi sáng. Việc thay đổi mỗi thói quen phụ thuộc rất nhiều vào sở thích của trẻ, và thời gian để đáp ứng mọi sự thay đổi. Ở đây chỉ nên thay đổi chứ không mất đi hoàn toàn, chuyển từ thói quen này sang thói quen khác mà thôi. Người lớn/giáo viên có vai trò chuyển đổi sở thích của trẻ nếu chúng gặp nguy hiểm hoặc không tốt cho sức khỏe và mọi người xung quanh.
IV. HÀNH VI ÁM ẢNH, THÓI QUEN, CÁC NGHI THỨC SẼ GIÚP ÍCH GÌ CHO CHÚNG?
Chúng ta không biết điều gì gây ra hành vi ám ảnh hoặc nhu cầu về các thói quen và nghi thức (máy móc, rập khuôn). Nguyên nhân có thể không giống nhau ở tất cả mọi người.
Đối với những trẻ tự kỷ hạn chế về kỹ năng chơi, những sở thích đặc biệt có thể là thứ mà chúng thích thú .
Ngoài ra, những ám ảnh, thói quen và nghi thức giúp một số trẻ tự kỷ kiểm soát căng thẳng và lo lắng . Khi họ cảm thấy căng thẳng vì không hiểu chuyện gì đang xảy ra xung quanh mình, những ám ảnh và nghi lễ cho phép họ kiểm soát môi trường xung quanh.
Sự nhạy cảm của các giác quan có thể dẫn đến một số trẻ tự kỷ phát triển các ám ảnh và nghi thức. Ví dụ, trẻ em có thể vuốt tóc mọi người bất cứ khi nào chúng có thể vì chúng thích thú với cảm giác đó hoặc nó giúp chúng cảm thấy bình tĩnh.
Và một số trẻ tự kỷ gặp khó khăn với việc lập kế hoạch, vì vậy, có một thói quen hoặc nghi thức cứng nhắc sẽ giúp chúng an ủi và giảm bớt cảm giác căng thẳng và lo lắng.
V. CÁCH HỖ TRỢ HIỆU QUẢ
Một số trẻ tự kỷ - và gia đình của chúng - có thể sống với hành vi, thói quen và nghi thức ám ảnh hàng ngày. Những người khác có thể muốn tìm cách xử lý các thói quen theo cách khác.
Nếu bạn đang nghĩ về việc làm khác đi, bạn có thể đặt một số câu hỏi về thói quen này và ảnh hưởng của nó đến con bạn và gia đình bạn. Ví dụ:
1. Hành vi của con bạn có ảnh hưởng đến khả năng học tập của chúng không?
2. Hành vi của con bạn có ảnh hưởng đến đời sống xã hội của chúng không?
3. Hành vi của con bạn có ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày của gia đình bạn, hoặc đến các kỳ nghỉ hay chuyến du lịch không?
4. Bạn sẽ cảm thấy thế nào nếu hành vi này vẫn diễn ra trong một vài năm nữa?
5. Hành vi của con bạn có gây tổn hại cho bản thân hoặc người khác không?
Câu trả lời của bạn cho những câu hỏi này có thể giúp bạn quyết định liệu có nên cố gắng thay đổi mọi thứ hay không. Và nếu bạn quyết định muốn giải quyết những ám ảnh và thói quen của con mình, câu trả lời của bạn có thể giúp bạn tìm ra những gì cần tập trung và chấp nhận thay đổi?
Trước khi bạn lập kế hoạch quản lý những ám ảnh, nghi thức và thói quen của con mình, bạn nên suy nghĩ về mức độ phát triển và kỹ năng giao tiếp của con bạn . Ví dụ, con bạn có kỹ năng giao tiếp để hiểu những chỉ dẫn của bạn không?
Tìm ra nguyên nhân gây ra hành vi của con bạn cũng có thể hướng dẫn các bước tiếp theo của bạn. Nó là cảm giác? Hay con bạn cảm thấy lo lắng khi phải đối mặt với những điều chưa biết? Bạn có thể kiểm soát được các vấn đề về giác quan hoặc sự lo lắng, điều này có thể dẫn đến giảm hành vi.
Nếu hành vi của con bạn không ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng hoặc người khác theo cách tiêu cực, nhưng bạn vẫn muốn giảm bớt nó, bạn có thể cân nhắc đặt ra một số giới hạn cho hành vi đó. Ví dụ, bạn có thể cho phép con mình nói về chủ đề quan tâm đặc biệt của chúng trong nửa giờ sau giờ học. Sau đó, họ cần chuyển sang một hoạt động mới.
Bạn cũng có thể tìm thấy một lối thoát tích cực cho một mối quan tâm ám ảnh. Ví dụ, nếu con bạn quan tâm đến khủng long, thì giữ một cuốn từ điển về khủng long làm lưu niệm có thể hiệu quả.
VIỆC THAY ĐỔI THÓI QUEN CHƯA BAO GIỜ LÀ DỄ DÀNG KHI TRẺ MẮC PHẢI MỘT HOẶC NHIỀU VẤN ĐỀ HÀNH VI Ở TRÊN, CẦN CÓ THỜI GIAN VÀ NẾU KHÓ KHĂN ĐỂ THAY ĐỔI CHÚNG HÃY LIÊN HỆ VỚI CHUYÊN GIA HOẶC GIÁO VIÊN CỦA CON BẠN!Nguồn:
